Kaside

• Kaside, Divan edebiyatının en önemli nazım şekillerinden biridir. Genellikle bir kişiyi övmek amacıyla yazılır ve dinî, ahlaki ya da toplumsal konuları işler.

• Kasideler, "nesib", "girizgah" ve "methiye" gibi bölümlerden oluşur.

• Genellikle 33-99 beyit arasında değişen kasidelerde, ilk bölümde doğa betimlemeleri yapılır, ardından övgü kısmına geçilir.

• Aruzun değişik kalıplarıyla yazılır.

• Uyak düzeni gazele benzer: “aa / ba / ca / da /ea”

• Gazelde olduğu gibi ilk beyte “matla“, son beyte “makta“, en güzel beyte “beyt-ül kasid“, şairin adı veya mahlasının geçtiği beyte “taç beyit” denir.

• Kasideler adını rediflerinden, uyaklarındaki son ünsüzden veya nesib bölümündeki tasvirlerden alır.

• En ünlü kaside şairleri şunlardır: “Nefi, Nedim, Fuzuli, Baki…”

Kasidenin Bölümleri:

• Nesib – Teşbib: Bu bölümde kasideyle ilgisi olmayan tasvirler yapılır (yaz, taş, saray, bahar, bahçe…).

• Girizgâh: Asıl konuya giriş bölümüdür. Bir veya birkaç beyitten oluşur.

• Methiye: Allah’ın, peygamberin, padişahın veya önde gelen kişilerin övüldüğü bölümdür.

• Fahriye: Şairin kendini övdüğü bölümdür.

• Tegazzül: Kasidenin ölçüsüne uygun olarak araya sıkıştırılan gazeldir.

• Dua: Bu bölümde kasidenin sunulduğu kişiye sağlık ve zenginlik dilenir.

Not: “Fahriye” ve “tegazzül” her kasidede bulunmayabilir.

Konularına Göre Kasideler:

• Tevhid: Allah’ın birliğini, varlığını anlatan kasidelerdir.

• Münacaat: Allah’a yakarışı dile getiren kasidelerdir.

• Naat: Peygamberi öven kasidelerdir.

• Medhiye: Devrin önde gelen kişilerini; din ve devlet adamlarını öven kasidelerdir.

• Hicviye: Devrin yöneticilerini yermek için yazılan kasidelerdir.

• Mersiye: Önemli birinin ölümünden duyulan acıyı dile getiren kasidelerdir.

• Cülûsiyye: Padişahın tahta oturması münasebetiyle yazılan kasidelerdir.

• Sûriyye: Düğün ya da sünnet gibi şenlikleri ele alan kasidelerdir.